วิทยานิพนธ์เรื่องนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาหลักการบรรลุธรรมในพระพุทธศาสนา 2) เพื่อศึกษาหลักการบรรลุธรรมของพุทธสาวกฝ่ายคฤหัสถ์และ 3) เพื่อวิเคราะห์และนำเสนอประโยชน์ของการบรรลุธรรมของพุทธสาวกฝ่ายคฤหัสถ์ การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ศึกษาจากคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาคือพระไตรปิฎก หนังสือ เอกสารทางวิชาการ และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง โดยให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบแบบสอบถามเพื่อนำแบบสอบถามไปสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 7 รูป/คน และนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์และนำเสนอในเชิงพรรณา ผลจากการศึกษาวิจัยพบว่า การบรรลุธรรมในพระพุทธศาสนานั้น มนุษย์ทุกเพศทุกวัยและทุกฐานะทางสังคม เมื่อประพฤติปฏิบัติตามหลักอริยมรรคมีองค์ 8 ประการและถึงพร้อมด้วยเหตุปัจจัยแล้วก็สามารถที่จะบรรลุธรรมทางพระพุทธศาสนาได้ตามลำดับซึ่งมีอยู่ 4 ระดับคือ 1) พระโสดาบัน 2) พระสกทาคามี 3) พระอนาคามี และ 4) พระอรหันต์ การบรรลุธรรมของพุทธสาวกฝ่ายคฤหัสถ์พบว่าคฤหัสถ์ที่ปฏิบัติตามหลักคำสอนในทางพระพุทธศาสนาอย่างถูกต้องนั้นสามารถที่จะบรรลุธรรมได้ซึ่งการบรรลุธรรมมีได้หลายวิธี ได้แก่ บรรลุธรรมด้วยการฟังธรรมจากพระพุทธเจ้าโดยตรง บรรลุธรรมด้วยการฟังธรรมจากพุทธสาวก บรรลุธรรมด้วยการสาธยายธรรม และบรรลุธรรมด้วยการพิจารณาตรึกตรองใคร่ครวญในธรรมอย่างถ้วนถี่ ประโยชน์ของการบรรลุธรรมของพุทธสาวกฝ่ายคฤหัสถ์ พบว่ามี 3 ประการ คือ 1) ประโยชน์ที่มีต่อตนเอง 2) ประโยชน์ที่มีต่อผู้อื่น และ 3) ประโยชน์ที่มีต่อพระพุทธศาสนา ประโยชน์ที่มีต่อตนเอง เมื่อบรรลุเป็นอริยบุคคลขั้นต้นแล้ว พระพุทธเจ้าทรงรับรองว่า บุคคลนั้นเป็นผู้เที่ยงแท้ต่อมรรคผล นิพพาน จะไม่เกิดในที่ต่ำกว่าภูมิมนุษย์ คือ จะไม่เกิดในพวกภูมิเปรต อสุรกาย หรือ สัตว์เดรัจฉาน แต่จะเกิดระหว่างภูมิเทวดาและภูมิมนุษย์ไม่เกิน 7 ชาติ และในชาติที่ 7 จึงจะบรรลุอรหันต์เข้าสู่พระนิพพานได้ในที่สุด ประโยชน์ที่มีต่อผู้อื่น พุทธสาวกฝ่ายคฤหัสถ์เมื่อบรรลุเป็นพระอริยบุคคลในขั้นต่าง ๆ ตามลำดับแล้วเมื่อยังครองเรือนอยู่ ย่อมปกครองเรือนด้วยความเป็นธรรมและเที่ยงตรง ทำให้บริวารทั้งหลายมีความผาสุก อีกทั้งยังเป็นผู้ชักนำบุคคลอื่น ๆ ให้ทำความดีได้พบพระพุทธศาสนาและส่งเสริมให้บุคคลอื่นได้บรรลุธรรมเช่นเดียวกับตน ประโยชน์ที่มีต่อพระพุทธศาสนา พุทธสาวกฝ่ายคฤหัสถ์ เมื่อบรรลุธรรมเป็นพระอริยบุคคลขั้นใดขั้นหนึ่งแล้ว ย่อมเป็นกำลังสำคัญให้กับพระพุทธศาสนาด้วยการให้การอุปถัมภ์ พระภิกษุ พระภิกษุณี ด้วยปัจจัยทั้ง 4 แห่งเพศบรรพชิต สร้างประโยชน์ในพระพุทธศาสนาด้วยการสละทรัพย์สร้างถาวรวัตถุถวายไว้ในพระพุทธศาสนามากน้อยตามลำดับ
The objectives of this thesis are to 1) to study the principles of attainment of Dharma in Buddhism, 2) to study the principles of attainment of Dharma of the lay Buddhists, and 3) to analyze and present the benefits of attainment of Dharma of the lay Buddhists. This research is a qualitative research by study from the Buddhist scriptures, namely the Tipitaka, books, academic documents. And related research. The experts were asked to examine the questionnaire to interview 7 experts/person and analyze the data and present it descriptive The results of the study found that: The attainment of Dharma in Buddhism is Human beings of all ages and social standing. When they follow the Noble Eightfold Path and are able to attain the Buddhist Dharma, respectively, which are available in 4 levels 1) Phra Singthat, 2) Sakthakami, 3) Anakami, and 4) Arhat. The attainment of the Dharma of the lay Buddhist disciples found that the laymen who followed the Buddhist doctrine correctly were able to attain the Dharma. Attaining Dharma by listening to Dharma from his disciples. Achieve the Dharma by reciting the Dharma. And attain the Dharma with full contemplation in the Dharma. The benefits of attainment of the Dharma of Buddhists for the laity found that there were 3 things 1) benefit to oneself 2) benefit to others and 3) benefit to Buddhism. Benefit for yourself. When he attained the primal nobility. The Buddha assured that person is true to the path, Nirvana, and will not be born below the human world, that is, it will not be born in the Jinn world, monsters world or brute world. But will be born between the divine world and the human world no more than 7 lifes and in the seventh life will eventually reach the arahant Benefit to others Buddhists. When laity attained the asceticism in various stages respectively, while still occupying the house. They would rule the house with fairness and just make the family members happy. It is also a person who leads others to do good deeds, to study Buddhism, and to promote others to attain their own Dharma. Benefits to Buddhism. When the laity attaining Dhamma is a certain level of noble person, they are indeed an important power for Buddhism by providing patronage to monks and nuns with the four requisites. To create advantages in Buddhism by giving up wealth to build permanent structure in Buddhism, respectively.